donderdag 2 april 2015

Docenten: maak je onderwijsevaluaties bekend aan studenten!

Om de transparantie van onderwijsevaluaties te verhogen, lijkt het een goed idee dat docenten hun onderwijsevaluaties bekend maken aan hun studenten, eventueel voorzien van commentaar en plannen voor verbetering.

Ongeveer 10 jaar geleden werden er de zogenaamde docentenevaluaties ingevoerd aan de KU Leuven. Sindsdien wordt tweejaarlijks (in de laatste incarnatie driejaarlijks) elke vak-docent combinatie door studenten geëvalueerd aan de hand van een vragenlijst. Het opzet is uiteraard nobel: de onderwijskwaliteit nagaan en waar nodig bijsturen. En omdat alles geen dode letter zou blijven, maken de evaluaties ook deel uit van het personeelsdossier van een individuele docent. Bijvoorbeeld voor een bevorderingsaanvraag maken deze resultaten deel uit van het ingediende dossier, net zoals de onderzoeksresultaten. 

Responsgraad

Maar uiteraard zijn er wel wat stapjes ingebouwd om één en ander niet te laten ontsporen. De responsgraad is daar eentje van. Deze houdt in dat de resultaten van een bevraging enkel deel uitmaken van de globale evaluatie van een docent indien een voldoende aantal studenten de vragenlijst heeft ingevuld. Die responsgraad wordt bepaald door elke faculteit, maar kan ook variëren  voor grote of kleine vakken. Als 100 studenten op een totaal van 250 in een bachelorvak zijn mening geeft, is dat significant; maar als slechts 4 studenten op 10 dit doen voor een gespecialiseerd mastervak, kan er al een vertekening optreden.

Om de hele oefening daarom nuttig te houden, lijkt het van belang de responsgraad zo hoog mogelijk te houden. En daar knelt af en toe het schoentje. De voorbije jaren lag de responsgraad voor een groot aantal vakken onder de drempel. Via diverse fora worden studenten daarom aangemoedigd om de enquêtes in te vullen, en her en der worden zelfs prijzen verloot, en dit om toch maar de nodige aantallen te bereiken. Maar dit lijkt me enigszins vreemd. Onderwijsevaluaties mag men toch niet afhankelijk maken van het winnen van een tombola, en zeker niet als dit impact kan hebben op personeelsdossiers? Doe het omgekeerde voor pakweg het op tijd indienen van examenpunten, en studenten staan terecht op hun achterste poten

Als verklaring voor de lage responsgraad worden verschillende argumenten gegeven. Eentje is de lengte en aantal van de vragenlijsten. Dat is nu grotendeels opgelost door elk jaar grosso modo slechts een derde van de vakken te bevragen. Een ander – belangrijker argument – is dat van de transparantie. Het is voor studenten onduidelijk wat er nadien met de resultaten gebeurt.

Transparantie 
 

Nochtans kennen de bevragingen wel degelijk opvolging. Enerzijds zijn er de besprekingen en opvolgingen in de permanente onderwijscommissies (POCs), anderzijds wordt van elke docent verwacht dat hij de bevindingen ter harte neemt, ongeacht de responsgraad. In die zin kan het ook geen kwaad dat elke docent zelf communiceert over de bevragingen voor zijn vakken. Zelf plaats ik de resultaten van de bevragingen – goed of slecht – al meerdere jaren gewoon op TOLEDO. Op die manier kunnen de studenten nagaan wat de bevindingen waren de voorbije jaren, en of de docent wel degelijk heeft rekening gehouden met de opmerkingen en verzuchtingen van hun voorgangers.

Op dergelijke vraag naar transparantie wordt vaak nog te krampachtig gereageerd. Oorzaak lijkt me de koppeling met het personeelsdossier te zijn. Nu dient de bevraging zowel om ons onderwijs onder de loupe te nemen, maar tegelijkertijd om personen te beoordelen en hun carrière hiervan te laten afhangen. Dat maakt openheid moeilijk. Er is echter een precedent: onderzoeksresultaten van academici zijn ook open. We kunnen perfect via allerlei databases van elke collega weten hoeveel hij publiceert en hoe vaak elk artikel geciteerd wordt.

Uiteraard dient ruwe data altijd genuanceerd te worden. Maar dat gebeurt op dit ogenblik ook voor andere aspecten in een personeelsdossier als er over een bevordering of aanstelling moet beslist worden. Waarom dan niet met de resultaten van de onderwijsbevraging?  
 
Daarom een oproep aan alle collega’s om meer openheid te tonen i.v.m. hun onderwijsevaluaties. Plaats bijvoorbeeld je evaluaties op TOLEDO, en geef aan welke wijzigingen je als gevolg van voorgaande evaluaties hebt doorgevoerd. En om zelf het goede voorbeeld te geven, en om alle speculaties weg te nemen over hoe zo'n evaluatie er nu precies uitziet, hierbij de link naar de evaluatie van het (enige) vak dat ik doceerde afgelopen semester ...